pH là chỉ số đo hoạt động của các iON hydro (H+) có trong dung dịch. Nếu hàm lượng iON H+ trong dung dịch nhiều và hoạt động mạnh thì dung dịch đó mang tính Axit, ngược lại nếu lượng iON H+ thấp thì dung dịch đó có tính Bazơ. Trường hợp lượng hydro (H+) cân bằng với lượng hydroxit (OH-) thì dung dịch đó trung tính, độ pH khi đó xấp xỉ 7.
Chỉ số pH được biểu thị trên thang từ 0 đến 14, trong đó:
- pH<7: Đất chua, phương pháp cải tạo chủ yếu là bón vôi bột để điều chỉnh
- pH=7: trung tính không kiềm không axit, phù hợp với nhiều loại cây trồng
- pH>7: Đất kiềm, cần cải tạo bằng cách bón các chất gây acid hóa như lưu huỳnh, sắt sunphat,…
Hình ảnh thang đo độ pH
Tầm quan trọng của pH trong đất và nước:
1. Trong đất
- Ảnh hưởng đến sự hấp thụ dinh dưỡng của cây trồng
- Tác động đến vi sinh vật đất
- Quyết định sự phát triển của các loại cây trồng
2. Trong nước
- Ảnh hưởng đến sự sống sinh vật và thuỷ sinh
- Tác động đến quá trình hóa học và sinh học trong nước
- Ảnh hưởng đến chất lượng nước uống và nước tưới
Việc duy trì pH thích hợp trong đất và nước là rất quan trọng để đảm bảo sự cân bằng sinh thái và năng suất trong nông nghiệp cũng như môi trường thủy sinh.
Cách đo pH
1. Sử dụng giấy quỳ:
- Đơn giản và nhanh chóng
- Độ chính xác thấp hơn so với các phương pháp khác
- Phù hợp cho kiểm tra nhanh
2. Máy đo pH điện tử:
- Cho kết quả chính xác hơn
- Dễ sử dụng và đọc kết quả
- Phù hợp cho cả đất và nước
3. Bộ kit đo pH:
- Sử dụng thuốc thử hóa học
- Có thể đo được nhiều mẫu
- Phù hợp cho việc đo pH của nước
Phương pháp điều chỉnh pH trong đất
1. Tăng pH (giảm độ axit):
- Bổ sung vôi (canxi cacbonat hoặc canxi hydroxit)
- Sử dụng tro gỗ
- Thêm đá vôi nghiền
2. Giảm pH (tăng độ axit):
- Bổ sung lưu huỳnh nguyên tố
- Sử dụng phân bón chứa amoni
- Thêm chất hữu cơ như mùn cưa hoặc than bùn
Phương pháp điều chỉnh pH trong nước
1. Tăng pH
- Sử dụng soda ash (natri cacbonat)
- Thêm baking soda (natri bicacbonat)
- Lọc qua đá vôi hoặc đá san hô
2. Giảm pH
- Thêm axit (ví dụ: axit clohydric) với liều lượng nhỏ
- Sử dụng CO2 (carbon dioxide)
- Thêm than hoạt tính
Cần chú ý quan trọng:
- Luôn thực hiện điều chỉnh pH từ từ và theo dõi kỹ để tránh thay đổi đột ngột.
- Đối với hệ thống thủy sinh, cần cẩn thận khi điều chỉnh để không ảnh hưởng đến sinh vật.
- Trong nông nghiệp, nên phân tích đất trước khi điều chỉnh pH để xác định nhu cầu cụ thể.
Việc đo pH đất và nước trong nông nghiệp và nuôi thủy sản mang lại nhiều lợi ích quan trọng:
1. Trong nông nghiệp
– Giúp tối ưu hoá năng suất cây trồng:
- pH đất ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cây.
- Biết được pH giúp nông dân chọn cây trồng phù hợp hoặc điều chỉnh đất cho phù hợp với cây.
– Quản lý dinh dưỡng hiệu quả:
- pH ảnh hưởng đến sự sẵn có của các chất dinh dưỡng trong đất.
- Đo pH giúp xác định chính xác nhu cầu phân bón, tránh lãng phí và ô nhiễm.
– Kiểm soát độc tính:
- pH quá thấp có thể gây độc nhôm cho cây.
- Đo pH giúp phát hiện và ngăn ngừa các vấn đề độc tính.
– Cải thiện cấu trúc đất:
- pH ảnh hưởng đến hoạt động của vi sinh vật đất.
- Duy trì pH thích hợp giúp cải thiện cấu trúc và độ phì nhiêu của đất
2. Trong nuôi thuỷ sản
– Sức khỏe của sinh vật thủy sinh:
- pH nước ảnh hưởng trực tiếp đến sự sống và phát triển của cá, tôm và các sinh vật thủy sinh khác.
- Đo pH giúp duy trì môi trường sống tối ưu cho các loài nuôi.
– Kiểm soát chất lượng nước:
- pH là chỉ số quan trọng của chất lượng nước.
- Theo dõi pH giúp phát hiện sớm các vấn đề về chất lượng nước.
– Tối ưu hóa hệ thống lọc:
- pH ảnh hưởng đến hiệu quả của hệ thống lọc sinh học.
- Duy trì pH thích hợp giúp tăng hiệu quả xử lý nước.
– Quản lý dịch bệnh
- Nhiều mầm bệnh phát triển tốt ở các khoảng pH cụ thể.
- Kiểm soát pH giúp giảm nguy cơ bùng phát dịch bệnh.
– Tối ưu hoá sử dụng thuốc và hoá chất:
- Hiệu quả của nhiều loại thuốc và hóa chất phụ thuộc vào pH.
- Đo pH giúp xác định liều lượng và thời điểm sử dụng thuốc hiệu quả nhất.
Tóm lại, việc đo pH đất và nước trong nông nghiệp và nuôi thủy sản giúp tối ưu hóa sản xuất, bảo vệ môi trường, và đảm bảo sự phát triển bền vững của cả hai ngành này.
